Cờ vua là một trò chơi cổ xưa mang tính truyền thống, có lịch sử kéo dài hàng thế kỷ. Trong quá khứ, đây từng là một trò chơi đòi hỏi sức bền, là phép thử về sự kiên nhẫn, với những trận chiến kéo dài nhiều ngày mới có thể phân định thắng thua.
Điều đó đến nay vẫn đúng, với thể thức cờ cổ điển vẫn giữ vị trí quan trọng trên sân chơi toàn cầu. Tuy nhiên, cờ cổ điển không còn là hình thức duy nhất và thậm chí nó còn đang đứng trước nguy cơ bị lu mờ. Lý do là sự bùng nổ của các thể thức cờ nhanh, vốn nén tất cả truyền thống cũ vào những ván đấu ngắn gọn chỉ kéo dài vài phút từ đầu đến cuối và mang đậm phong cách Esports.
Điều đó đặt ra câu hỏi: Vì sao cờ vua ngày càng “gắn kết” với thể thao điện tử?
Cờ vua chính thức được đưa vào Esports World Cup
Nhờ vào các tổ chức như Chess.com và các nền tảng phát trực tuyến như Twitch, cờ vua hiện nay ngày càng được chơi trực tuyến nhiều hơn. Nó phát triển mạnh đến mức sẽ chính thức góp mặt tại giải vô địch thể thao điện tử thế giới (Esports World Cup - EWC) vào cuối năm 2025.
EWC, được tổ chức và tài trợ một phần bởi Saudi Arabia, lần đầu tiên diễn ra vào năm 2024. Nó quy tụ các game thủ chuyên nghiệp, nhà phát hành và người hâm mộ từ khắp nơi trên thế giới trong một kỳ đại hội thể thao điện tử kéo dài 8 tuần.
Đầu năm 2025, ban tổ chức EWC thông báo rằng cờ vua sẽ được đưa vào sự kiện, với những kỳ thủ hàng đầu thế giới tranh tài để giành tổng giải thưởng trị giá 1,5 triệu USD. Họ cũng khẳng định cờ vua sẽ diễn ra theo một thể thức mới được cho là thân thiện hơn với khán giả Esports.
DỰ ĐOÁN THỂ THAO TRỰC TIẾP TẠI ĐÂY
— Team Liquid (@TeamLiquid) February 14, 2025
Để chuẩn bị tham gia giải đấu này, các đội Esports hàng đầu đã nhanh chóng chạy đua để ký hợp đồng với những kỳ thủ cờ vua giỏi nhất hành tinh. Team Liquid, một trong những đội Esports lớn nhất, không ngần ngại chiêu mộ kỳ thủ số một thế giới Magnus Carlsen và Fabiano Caruana - kỳ thủ xuất sắc thứ nhì nước Mỹ.
Cờ vua nổi lên trong giới Esports sau đại dịch COVID-19
Theo Steve Arhancet, CEO của Team Liquid, một phần nguyên nhân mà cờ vua ngày nay có mối liên hệ mật thiết với thể thao điện tử là nhờ đợt phong toả vì đại dịch COVID-19 và sự nổi lên của loạt phim The Queen’s Gambit. Khi mọi người có nhiều thời gian ở nhà, các streamer cờ vua bắt đầu xuất hiện với tần suất lớn hơn và ngày càng nổi tiếng.
Arhancet nói với CNN Sports: “Tôi nghĩ giờ đây mọi người thường lướt qua Twitch, xem nhiều thể loại nội dung khác nhau. Họ có thể ghé vào kênh của một streamer cờ vua, theo dõi vài ván đấu, rồi lại chuyển sang xem trận đấu của LMHT. Cái sự giao thoa ấy luôn là điều chúng tôi quan tâm.”
DỰ ĐOÁN ESPORTS TRỰC TIẾP TẠI ĐÂY
— Benimaru (@Mehsoot) April 29, 2025
Việc cờ vua xuất hiện tại EWC đã tạo ra một cơ sở nghiêm túc hơn cho các tổ chức Esports muốn đầu tư vào bộ môn này. Đồng thời, đây có thể là dấu hiệu mang đến nhiều cơ hội trong tương lai. Điều đó cũng mở thêm một hướng phát triển mới để cờ vua tận dụng làn sóng phổ biến đang lên của mình.
Ralf Reichert - CEO của Quỹ Esports World Cup (EWCF), đơn vị tổ chức EWC - cho biết việc kết hợp giải đấu này với thế giới cờ vua là cơ hội lớn cho cả 2 bên. Ông chia sẻ rằng EWCF đã có những cuộc trao đổi tích cực với các kỳ thủ hàng đầu và Chess.com (nền tảng được xem như “ngôi nhà” của cờ vua trực tuyến) trước khi công bố mối quan hệ hợp tác kéo dài 3 năm. Sự liên kết này cho phép các đội Esports đầu tư nghiêm túc vào dự án này.
Carlsen, người được đánh giá là kỳ thủ cờ vua vĩ đại nhất mọi thời đại, cũng đã đồng ý làm đại sứ cho dự án kết hợp giữa cờ vua và thể thao điện tử.
Thể thức mới giúp cờ vua "hòa mình" vào Esports
Việc xây dựng thể thức thi đấu cờ vua dễ tiếp cận hơn đã mất kha khá thời gian để định hình. Mục tiêu là tạo ra một phiên bản giữ được tinh thần truyền thống, nhưng vẫn mang những yếu tố nhanh và kịch tính của Esports.
Kết quả là thể thức “10+0” ra đời. Theo đó, mỗi kỳ thủ có 10 phút để hoàn tất ván đấu mà không có thêm thời gian cộng, khiến việc mắc sai lầm vì áp lực thời gian trở nên phổ biến hơn. Chỉ có 16 kỳ thủ đủ điều kiện tham gia giải đấu theo thể thức “10+0”, thông qua hệ thống Champions Chess Tour do Chess.com tổ chức.
Kỳ thủ hạng 5 thế giới Fabiano Caruana chia sẻ với CNN Sports: "Nó khiến trò chơi trở nên khác biệt so với cờ truyền thống, mang tính ‘game hóa’ nhiều hơn một chút. Tôi nghĩ sẽ có người không thích thể thức này, nhưng cũng có người ủng hộ. Thậm chí, có những kỳ thủ nhờ thể thức này mới giúp họ tăng khả năng chiến thắng. Tôi cũng không chắc là mình có lợi thế gì không".
Là người từng thất bại trước Carlsen trong trận chung kết cờ vua cổ điển năm 2018, Caruana vẫn coi trọng giá trị của thể thức cổ điển và mong muốn “giữ gìn di sản lịch sử” có ý nghĩa sâu sắc này. Khi cờ vua ngày càng dịch chuyển về nền tảng trực tuyến, anh hình dung ra một tương lai nơi các kỳ thủ hàng đầu sẽ chia thời gian cho nhiều thể thức khác nhau, từ đó mở rộng phương pháp huấn luyện.
Kỳ thủ người Mỹ nói: “Tôi nghĩ chúng ta đang chứng kiến một sự dịch chuyển chung sang các thể thức có thời gian nhanh hơn. Điều này một phần đến từ sở thích của kỳ thủ, và cũng có thể do thị trường vì tôi nghĩ đa số khán giả hiện nay thích xem những thể thức nhanh và sôi động hơn. Xu hướng này đã bắt đầu từ lâu rồi. Việc cờ vua tham gia Esports chỉ là bước tiếp theo thôi.”
Cờ vua kết hợp Esports mang đến nhiều cơ hội hợp tác, phát triển thương mại
Liên đoàn Cờ vua Quốc tế (FIDE) vẫn được coi là ngôi nhà của cờ cổ điển, nhưng CEO của FIDE Emil Sutovsky nói với CNN Sports rằng tổ chức này ủng hộ việc hợp tác với Esports.
Sutovsky cho biết FIDE đã tham gia vào các cuộc thảo luận ban đầu với EWCF, trước khi Chess.com trở thành đối tác tổ chức EWC. Ông khẳng định FIDE có lập trường kép. Không nhất thiết mọi giải đấu đều bắt buộc phải do FIDE điều hành (trừ giải vô địch thế giới).
Theo Sutovsky, điều quan trọng là nếu cờ vua có thể mở rộng đến lớp khán giả rộng lớn hơn, có thêm đối tác mới, đơn vị thương mại mới thì đó là điều rất đáng hoan nghênh. Khi ấy, cả cộng đồng cờ vua đều hưởng lợi.
Tuy nhiên, Sutovsky khẳng định FIDE sẽ luôn gìn giữ giá trị cốt lõi của cờ cổ điển và không bao giờ đánh mất bản sắc truyền thống của môn thể thao này.
Dù EWC sẽ là sân chơi chính cho cờ vua khi bước chân vào Esports, nhưng có vẻ như chúng ta mới chỉ đang ở giai đoạn đầu của một tương lai đầy hứa hẹn cho cả 2 bên.
CEO Team Liquid là Arhancet nhìn thấy tiềm năng rõ rệt và đã bắt đầu thảo luận với Chess.com về những hướng hợp tác trong tương lai. Ông đặc biệt lạc quan sau khi trò chuyện với các nhà tài trợ, những người đánh giá nhóm người hâm mộ cờ vua là một đối tượng “rất tiềm năng.”
— Team Liquid (@TeamLiquid) February 21, 2025
Arhancet khẳng định: “Chúng ta mới chỉ bắt đầu thôi. Với chúng tôi, thời gian sẽ chứng minh liệu dự án này có sinh lời và thành công hay không. Nhưng hiện tại thì mọi thứ cho thấy chúng tôi đã đưa ra những quyết định tuyệt vời khi chọn đầu tư vào cờ vua đúng thời điểm.”
Theo CNN Sports